Ludzki przewód pokarmowy, składający się z jamy ustnej, jamy ustno-gardłowej, przełyku, żołądka, jelita cienkiego i jelita grubego z okrężnicą, pełni kilka funkcji, oprócz tego, że jest odpowiedzialna za trawienie, jest również częścią systemu obronnego organizmu. Tak naprawdę wśród narzędzi radzenia sobie z atakami szkodliwych mikroorganizmów i innych szkodliwych dla zdrowia substancji znajdziemy nie tylko układ odpornościowy, ale także: kwasowość żołądka, kwasy żółciowe, błonę śluzową jelit pokrytą mucyną (filmem ochronnym, na którym znajdują się substancje takie jak: laktoferyna i laktoperoksydaza które mają działanie hamujące na patogeny) i także florę jelitową.
Flora jelitowa stanowi złożony ekosystem mikrobiologiczny, w skład, którego wchodzi sto miliardów bakterii. Aby mieć pojęcie o jego wielkości, szacuje się, że liczba gatunków występujących na skórze wynosi 180, około 700 w jamie ustnej i ponad tysiąc różnych gatunków w przewodzie pokarmowym.
Jego skład zmienia się w ciągu życia, przy czym większe zmiany fizjologiczne występują w jego skrajnych okresach. Noworodek jest całkowicie pozbawiony mikroorganizmów w jelitach, jego kolonizacja następuje po urodzeniu z flory pochwowej i jelitowej matki oraz przez mikroorganizmy ze środowiska. Podczas jego wzrostu tworzą się kolonie pożytecznych bakterii, składające się głównie z Lactobacillus i Bifidobacteria, których kombinacja i różnorodność gatunków jest uważana za tak charakterystyczną i niepowtarzalną dla każdego człowieka, że mówimy o „odcisku bakteryjnym”.
Najwyższe stężenie występuje w jelicie grubym, gdzie flora jelitowa nawiązuje z jednostką symbiotyczną relację, czyli relację, w której obie strony zapewniają obustronne korzyści. Z punktu widzenia bakterii korzystają one ze stałego dopływu składników odżywczych, stabilnej temperatury i dobrego schronienia do rozwoju, a my korzystamy z ich zdolności do:
-
poprawiają trawienie niektórych składników odżywczych (nabiał, węglowodanów, białek i tłuszczów), co wiąże się z pozyskiwaniem energii i składników odżywczych zarówno dla flory jelitowej, jak i dla nas.
-
wpływają na syntezę witamin (B6, B12, K, tiaminy i kwasu foliowego) oraz wchłanianie składników mineralnych (wapń, fosfor, magnez i żelazo).
-
hamują rozwój potencjalnie niebezpiecznych mikroorganizmów za pomocą różnych strategii. Na przykład flora jelitowa konkuruje o pożywienie i miejsca w błonie śluzowej jelit. Uwalnia również cząsteczki o działaniu antybiotykowym, takie jak nadtlenek wodoru (H2O2), bakteriocyny i kwas mlekowy, które tworzą wrogie środowisko dla rozwoju niepożądanych bakterii.
-
promują utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Wykorzystanie błonnika pokarmowego przez bakterie jelitowe prowadzi do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które po wejściu do krążenia przyczyniają się do regulacji lipidemii.
-
utrzymują integralność i funkcjonalność błony śluzowej jelit. W niektórych badaniach eksperymentalnych wykazano, że jelito skolonizowane przez pożyteczne bakterie ma większą liczbę kosmków, co zwiększa powierzchnię wchłaniania i sprzyja wzrostowi jego komórek.
-
stymulują dojrzewanie układu odpornościowego, szczególnie u noworodków.
-
rozkładają niektóre toksyczne związki, sprzyjając w ten sposób eliminacji substancji rakotwórczych.
Wiedząc, że flora jelitowa jest niezbędna dla utrzymania równowagi jelitowej i ogólnie dla zdrowia, musimy wziąć pod uwagę, że wraz z wiekiem proporcja tych bakterii ulega zmianie, a niektórych z nich zmniejsza się bardziej niż jest to pożądane. Oprócz zmian, jakich doświadcza wraz z wiekiem, dochodzą jeszcze inne czynniki wpływające na niego na co dzień, takie jak: dieta zgodna z zawartością błonnika pokarmowego (pełne produkty zbożowe, owoce, warzywa), spożywanie leki (zwłaszcza antybiotyki), obecność określonych patologii (alergie lub wrzody) a także stres. To właśnie w takich okolicznościach może zostać naruszona stabilność flory jelitowej i zaleca się podjęcie działań żywieniowych, które pomogą przywrócić zdrową równowagę populacji.
